Արուճ-Հառիճ
Կես ժամ ճանապարհ Երևւանից և դուք կհայտնվեք V դարում հայտնի, տարբեր հնությունների մի փոքր հրապարակում: Արուճ բնակավայրում գտնվում են Հայաստանի ամենախոշոր եկեղեցիներից մեկը ՝ Արուճավանքը, որը կառուցվել է 666 թվականին, ինչպես նաև նույն ժամանակ կառուցված Մամիկոնյանների իշխանական պալատը և XIII դարի հյուրատունը ՝ քարավան-գոմը, որտեղ հանգստանում էին Մետաքսի ճանապարհով անցնող միջնադարյան գործարարներ։ Բնական է, որ բնությունը և ժամանակն բավականին «մաշել» են այդ շինությունները: Եվ ահա դու կանգնած ես հսկայական տաճարում` Համբարձման ոորմնանկարներով, բարձրացնում ես գլուխդ, իսկ գմբեթ չկա: Ավելին ճիշտ կա. հավերժական գմբեթը` կապույտ երկինքը:
Գյումրի
Գյումրին՝ Հյուսիսային Պալմիրան, եղել է, կա և կլինի Հայաստանի մշակութային մայրաքաղաքը: Գյումրին մի յուրահատուկ վայր է, որտեղ չլինելով ՝ անհնար է ընկալել Հայաստանը։ Գյումրին հայտնի կատակասերների, սրամիտ անեկդոտների հերոսների հայրենիքն է, իսկ բնակիչներն իրենք հայտնի են իրենց հումորի սուր զգացումով, այնպես որ Գյումրին ինչ-որ առումով կարելի է անվանել նաև հայկական հումորի մայրաքաղաք: Քաղաքը տաղանդավոր, արհեստավոր, չզլացող,, ուժեղ մարդկանց քաղաք է, որը տուժել է սարսափելի երկրաշարժից, բայց կարծես Ֆենիքսի պես վերածնվել է։ Քաղաքը ինքնին պատմություն է, ճաշակ, իր ուրույն ձեռագրով և բնավորությամբ։ Քաղաք-ամրոց, քաղաք-թատրոն, քաղաք-արտել, քաղաք-թանգարան։ Գյումրին հարուստ է իր յուրահատուկ ճարտարապետական ոճով: Նրա պատմական միջուկը՝ Կումայրի թաղամասը կենդանի թանգարան է, «ժամանակի մեքենա», «հայկական Հոլիվուդ»։
Մարմաշեն
Մարմաշենի վանքը վանական համալիր է, որը գտնվում է Շիրակի մարզի Մարմաշեն գյուղից մոտ 2կմ հյուսիս֊արևմուտք Ախուրյանի գետի ձախ ափին։ Մարմաշեն անվան ծագման հետ կապված ճարտարապետ Թորոս Թորոմյանը ասել է , որ ոմանց կարծիքով այդ բառն առաջացել է աբախազների թագուհի Մարիամի անունից , մյուսները՝ ճարտարապետի, մեկ ուրիշը՝ սրբի։ Մեզ հասած տվյալներով ՝ Մարմաշենի հոգևոր և աշխարհիկ զարթունքը եղել է հենց 10֊րդ դարում։Մեծ եկեղեցին կրում է Աստվածամոր անունը։