Խոր Վիրապ
Պատահական չէ, որ Խոր Վիրապ վանքը («խորը բանտ») համարվում է Հայաստանում ամենակարևոր սրբավայրերից մեկը. չէ՞ որ հենց այստեղ գտնվող բանտում 14 տարի շարունակ տանջվում էր մեր երկիրը մկրտած Գրիգոր Լուսավորիչը։ Հենց այստեղ է, որ հավատքի և իր աղոթքի ուժով նա կարողացավ դիմակայել մահվանը, իսկ հետո Հայաստանին «նոր կյանք» նվիրեց. այդպես կոչեցին 301 թվականից հետո քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն ընդունելը։ Հարկ է նաև նշել, որ Խոր Վիրապից հրաշալի տեսարան է բացվում դեպի Հայաստանի խորհրդանիշ բիբլիական Արարատ լեռը, քանի որ Խոր Վիրապը վերջինիս ամենամոտ կետն է ՝ ընդամենը 7 կմ։
Արենի
Արենին Վայոց ձորի հին և նշանավոր գյուղերից է։ Գյուղում կան հնավայրեր, մի քանի ավերված գյուղատեղիներ, արձանագրություն ունեցող բազմաթիվ խաչքարեր ու գեղեցիկ քարայրներ՝ Մագիլի և Թռչունների։ Արենին հարուստ է նաև բնությամբ`ժայռերով, անդնդախոր ձորերով, ջրվեժներով։
Նորավանք
Կարմիր ժայռեր, Ամաղու գեղատեսիլ կիրճ և Նորավանքի եզակի վանական համալիր՝ լեռան գագաթին։ Վանական համալիրի եկեղեցիներից մեկի հարթաքանդակի վրա պատկերված է Աստված Ինքը։ Աջ ձեռքով Նա օրհնում է խաչելությունը, իսկ ձախ կողմում պահում է Ադամի գլուխը ՝ Սուրբ Հոգին խորհրդանշող աղավնու վրա։ Թռչնի թռիչքի բարձրությունից արված պանորամային լուսանկարները դեռ երկար կհիշեցնեն այս հետաքրքիր ճանապարհորդության մասին:
Տաթև
Երբ տաղանդավոր վարպետներն ապրում են նման գեղեցիկ հողի վրա, ստացվում է այնպիսի հրաշք, ինչպիսին Տաթևի վանքն է ՝ բնության և ճարտարապետության ներդաշնակության, ոգու և մտքի դրսևորման օրինակ։ Տաթևի վանքը IX-XIII դարերի վանական համալիրն է, որը գտնվում է Որոտան գետի կիրճի ժայռերի վրա, եղել է միջնադարյան Հայաստանի փիլիսոփայական և գիտական մտքի երբեմնի խոշորագույն կենտրոնը։ Վերջերս National Geographic ամսագիրը Տաթևի վանքը ներառել է աշխարհի 10 ամենագեղատեսիլ զբոսաշրջային վայրերի ցանկում: Հատուկ հաճույք է դեպի վանք թռիչքը «Տաթևի թևեր» ճոպանուղով, որն աշխարհում ամենաերկար հետադարձ ճոպանուղին է, վերջինս ձգվում է մինչև 320 մ բարձրության վրա գտնվող կիրճի և բլուրների վրայով:
Գորիս
Գորիսը շրջապատված է հիասքանչ տեսարժան վայրերով, որոնցից անհնար է աչք կտրել։ Դրանց թվում են քարե անտառը, Խնձորեսկ քարանձավային քաղաքը, Սիսավանի վանքը ՝ Շաքիի Ջրվեժով, Ղարագյոլ բարձրլեռնային լիճը և Քարահունջը։
Քարահունջ
Քարահունջ մեգալիթյան համալիրը, թերևս, ամենաառեղծվածային տեղն է Հայաստանում: Այն ունի նաև երկրորդ անուն ՝ Զորաց քարեր (Զորաց քարեր), վերջիններս կանգնած են որպես պահապաններ, 4 հեկտար բարձրլեռնային բարձրավանդակի վրա: Ի՞չ է սա ՝ դամբարանադաշտ, որի պատմությունը սկսվում է Մ.թ.ա. 19-րդ դարից։ Կամ միգուցե աշխարհի ամենահին 7000-ամյա աստղադիտարանը: Ի վերջո, որոշ հետազոտողներ պնդում են, որ Քարահունջը Սթոունհենջի ավագ եղբայրն է, իսկ քարերի անցքեր են արել Երկնային լուսատուներին հետևելու համար: Հնարավոր է` դուք կարողանաք գտնել այդ հարցի պատասխանը ՝ այցելելով իսկապես եզակի Պատմամշակութային արգելոց։ Ո՞վ գիտի…
Ջերմուկ
Ամերիկացի գրող Ուիլյամ Սարոյանը Ջերմուկը համեմատել է Ալպերի հետ ։ Ջերմուկի գլխավոր տեսարժան վայրը հանքային աղբյուրներն են, որոնք հայտնի են իրենց բուժիչ հատկությամբ:
Սևանա լիճ
Հաջորդը Հայաստանի մարգարիտն է` Սևանա լիճը։ Գալ Հայաստան և չլինել Սևանում, չհիանալ նրա գեղեցկությամբ, չբարձրանալ Սևանի թերակղզու գագաթին գտնվող եկեղեցիներ, չլվացվել լճի ջրով, չփորձել ածուխի վրա պատրաստված սևանյան ձուկը և խեցգետնի վզից պատրաստված Լուլա-քյաբաբը, առնվազն հանցանք է: Ավելորդ չի լինի նշել, որ Սևանա լիճը Կովկասի ամենամեծ լիճն է, ինչպես նաև Երկիր մոլորակի ամենամեծ բարձրլեռնային քաղցրահամ լճերից մեկը, որը քաղցրահամ ջրի ռեսուրսներով զիջում է միայն Տիտիկակի լճին։
Սևանավանք
Սևանի վանքը գտնվում է Սևանի թերակղզում (նախկինում՝ կղզի), հիմնադրել է Գրիգոր Ա Լուսավորիչը 305 թվականին։ 874 թվականին Աշոտ Բագրատունի թագավորի դուստրը, Սյունյաց Վասակ Գաբուռ իշխանի կինը՝ Մարիամը, այստեղ կառուցել է երկու եկեղեցի՝ Սրբոց Առաքելոց (մեծը) և Սուրբ Հովհաննու Կարապետի։ Առաքելոց եկեղեցու թմբուկի արևելյան նիստին պահպանվել է շինարարական արձանագրությունը՝ գրված 874 թվականին։ Դեպի հարավ-արևելք, ոչ հեռու գտնվող Ս. Հովհաննու Կարապետի եկեղեցին ունի նույն հորինվածքը։